Sergey Yesenin tarjimai holi
Sergey Yesenin 1895 yil 21 sentyabrda Ryazan viloyatida dehqon oilasida tug’ilgan. 1904-1912 yillarda u Konstantinovskiy Zemskiy maktabida va Spas-Klepikovskiy maktabida o’qidi. Bu vaqt ichida u 30 dan ortiq she’rlar yozdi, Ryazan shahrida nashr etishga harakat qilgan «Kasal fikrlar» (1912) to’plamini tuzdi. «Birch» — bu S. Yeseninning birinchi bosma dostoni. Birinchi oyatlaridan boshlab Yesenin she’riyatida vatan va inqilob mavzulari mavjud.
1912 yilda, o’qishni tugatgandan so’ng, Sergey Aleksandrovich Yesenin Moskvaga ishlashga ketdi. U erda u I.D.Sytin bosmaxonasida korrektor yordamchisi sifatida ishga qabul qilinadi. Bosmaxonada ishlash yosh shoirga ko’plab kitoblarni o’qishga imkon berdi, Surikov adabiy-musiqiy to’garagiga a’zo bo’lishga imkon berdi. Shoirning birinchi qonuniy rafiqasi Anna Izryadnova o’sha yillardagi Yeseninni shunday tasvirlaydi: “U frontda taniqli bo’lgan, yig’ilishlarga borgan va noqonuniy adabiyotlarni tarqatgan. Bo’sh vaqtlarimni kitoblar ustida o’qirdim, oylik maoshimni kitoblarga, jurnallarga sarfladim, yashashni umuman o’ylamagandim… ”
1913 yilda S.A. Yesenin Moskva shahar xalq universitetining tarixiy-falsafiy fakultetiga o’qishga kirdi. Shaniavskiy. Bu mamlakatda bepul tinglovchilar uchun birinchi bepul universitet edi. U erda Sergey Yesenin G’arbiy Evropa adabiyoti va rus shoirlari haqida ma’ruzalarni tingladi.
Ammo, 1914 yilda Yesenin ishlash va o’qishni tashlaydi va Anna Izryadnovaning so’zlariga ko’ra, o’zini she’riyat bilan to’liq shug’ullanishga bag’ishlaydi. 1914 yilda shoirning asarlari birinchi marta «Mirok» bolalar jurnalida bosilib chiqdi. Yanvar oyida uning she’rlari boshqa jurnal va gazetalarda nashr etila boshlaydi. O’sha yili Sergey Yesenin va A. Izryadnova Yuriy ismli o’g’il ko’rdilar.
1915 yilda Esenin Moskvadan Petrogradga kelib, A.A. Blok, S.M. Gorodetskiy va boshqa shoirlarga she’rlarini o’qidi.
1916 yil yanvarda Yesenin urushga chaqirildi va do’stlarining sa’y-harakatlari tufayli u Tsarskoye Selo 143-sonli harbiy-sanitariya poezdiga imperator qirolichasi Aleksandra Fedorovnaning hamshirasi etib tayinlandi («eng yuqori ruxsat bilan»). Bu vaqtda u «yangi dehqon shoirlari» guruhiga yaqinlashdi va birinchi to’plamini nashr etdi (Radunitsa — 1916), bu uni juda mashhur qildi. Nikolay Klyuyev bilan birga u tez-tez, jumladan Tsarskoye Seloda imperator Aleksandra Fedorovna va uning qizlari oldida gaplashar edi.
1918 yil boshida Yesenin Moskvaga ko’chib o’tdi. Inqilobni ishtiyoq bilan kutib olib, u hayotning «o’zgarishi» ni quvonchli oldindan belgilab qo’ygan bir nechta kichik she’rlar (Iordaniya kaptari, Inonia, Osmon barabanchisi va boshqalar) yozadi. Ateistik kayfiyat ularda voqealarning ko’lami va ahamiyatini ko’rsatadigan bibliya tasvirlari bilan birlashtirilgan. Yesenin, yangi voqelikni va uning qahramonlarini kuylab, vaqtga mos kelishga harakat qildi (Cantata, 1919). Keyingi yillarda u «Buyuk kampaniya qo’shig’i», 1924, «Yer sardori», 1925 va hokazolarni yozgan. «Voqealar qoyasi bizni qaerga olib boradi» degan fikrda, shoir tarixga qaytadi («Pugachev» dramatik she’ri, 1921).
1921 yil 14-mayda Sergey Yesenin Toshkentga, Shiryaevets taxallusi bilan she’rlar nashr qilgan, uzoq yillik qalam do’sti Aleksandr Vasilevich Abramovga tashrif buyurish uchun keldi.
1921 yilning kuzida taniqli raqqosa Isadora Dankan Moskvaga keldi, u bilan Yesenin tez orada turmushga chiqdi. Turmush o’rtoqlar chet elga, Evropaga, so’ngra AQShga ketishadi. Xorijda bo’lgan paytida S.A. Yesenin «Moskva Kabatskaya» tsiklida, «Qalloblar mamlakati» dramatik dostonida, «Qora odam» dostonining birinchi nashri ustida ishlamoqda. 1922 yilda Parijda frantsuz tilida «Bezorilikni tan olish» kitobi, 1923 yilda Berlindagi «Bo’rilarning she’rlari» nashr etildi. Shoir 1923 yil avgustda Moskvaga qaytib keldi. «Izvestiya» gazetasida shoirning Amerika haqidagi yozuvlari, Temir Mirgorod e’lon qilindi.
1924 yilda Esenin yana mamlakat bo’ylab sayohat qilishni qiziqtirdi, ko’p marta Konstantinovoga, yiliga bir necha marta Leningradga bordi, keyin Kavkaz va Ozarbayjonga sayohat qildi.
1925 yil kuzida Yesenin Leo Tolstoyning nabirasi Sofyaga uylandi, ammo nikoh muvaffaqiyatli bo’lmadi. 23-dekabr kuni Sergey Yesenin Moskvadan Leningradga jo’nab ketadi. Angleterre mehmonxonasida qoladi.
Ushbu mehmonxonada 1925 yil 28 dekabrda 5-xonada Sergey o’lik holda topilgan.
Jasadda zo’ravonlik bilan o’lim belgilari borligiga qaramay, huquqni muhofaza qilish idoralari jinoiy ish qo’zg’amadi. Hozirga qadar rasmiy ravishda faqat bitta variant mavjud — o’z joniga qasd qilish. Bu shoir hayotining so’nggi oylarida bo’lgan chuqur tushkunlik bilan izohlanadi.
Yesenin 1925 yil 19-mart kuni Moskvada Vagankovskiy qabristoniga dafn qilindi.
80-yillarda shoirning o’ldirilganligi, so’ngra o’z joniga qasd qilish haqidagi versiyalar paydo bo’ldi va rivojlana boshladi. Bunday jinoyat o’sha yillarda OGPUda ishlagan odamlarga tegishli.
Buyuk shoir o’zining qisqa umri uchun she’riyat shaklida bebaho meros qoldirishga muvaffaq bo’ldi. O’zining milliy ruhini biladigan nozik bir lirik shoir o’z she’rlarida qishloq Rossiyasini mohirona ta’riflagan. Uning ko’plab asarlari musiqaga asoslangan, buning natijasida ular ajoyib romanslarga ega.
Sergey Yesenin, uning hayoti va faoliyati rus tarixi, madaniyati va adabiyotida noyob hodisa. Yillar davomida unga bo’lgan qiziqish nafaqat so’nibgina qolmay, balki vaqti-vaqti bilan yangilanib boradigan kuch bilan ham kuchayib boradi.
Shuningdek o’qing: